

Hendeseli Sanatçılarla yaptığımız Hendeseli Sanat Söyleşilerinin yeni bölümünde konuğumuz Yıldız Duman Ercan..



1. **Yıldız Duman Ercan isminden bahseder misiniz?**

1972 Aydın Karacasu’da doğdum. 1991- 95 Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Resim-İş Eğitimi Bölümü, G. A. S. D. eğitim gördüm. 1991-1995 yılları arasında lisansımı tamamladım. 2011-2016 Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klasik Arkeoloji Bölümünde “Antik Çağ Barok Sanatın Avrupa barok Sanata Yansıması” konulu teziyle yüksek lisansı bitirdim. 1995 yılından bu yana MEB’e bağlı Sanat Eğitimcisi olarak çalışmaktayım. Halen sanat çalışmalarımı kendi atölyemde sürdürmekteyim. Yedi aşama ve seriden oluşan Antik Kentler, Tarihi ve Mitolojik hikâyeleri üzerine hazırladığım “Tarihin Renkli Çığlıkları” adlı projemi devam ettirmekteyim. Ayrıca Muğla Stratonikeia Antik kenti Kazı Heyeti ile Denizli Attoudahisar Antik Kenti Kazı Heyetinde görev yapmaya devam etmekteyim. Ulusal ve Uluslararası Sanat Bienallerine,  sergilere katıldım.

2. **Hangi alanda eserler üretiyorsunuz? Ürettiğiniz alanla ilk bağı nasıl kurdunuz?**

Resim alanında eserler üretiyorum. Ortaokul yıllarımda muhteşem bir resim öğretmenim vardı. Emine Kafalı ki hala görüşürüm kendisiyle. Onun beni keşfetmesiyle ilk sanat alanıyla bağım kurulmuş oldu. Hatta Lise son sınıftayken okul koridorunda sadece benim çalışmalarımdan oluşan bir sergi düzenlemişti resim öğretmenim. Sonrasında da 9 Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesinin sınavını kazanıp 1991 de okumaya başladım.

3. **Resimlerinizin konusunu neler oluşturuyor? Üretmekten en çok keyif aldığınız başlık/lar nedir?**

Grafik Ana Sanat Dalından mezun olduğum için daha çok grafiksel çalışmalar yaptım. Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü Arkeoloji Yüksek Lisans Öğrencisi olduğum dönem Anadolu’ya bakış açımı değiştirdi. Ben sadece Anadolu insanını değil, tarihini, mitolojisini, arkeolojik hikâyelerini öğrendikçe, okudukça üretimlerim artık geçmiş ile günümüz arasındaki bağı oluşturan sanatsal üretimlere dönüştü. Bu da ben de farklı bilimsel disiplinlere olan eğilimimi ve merakımı arttırdı. Üretmekten en çok keyif aldığım konular: Anadolu efsaneleri, hikâyeleri, Mitoloij hikâyeler, Antik kentlerin hikâyeleri, o kentin iz bırakan tarihsel kişilerin tarihteki izleri. Benim için bir yazıt dahi üretimimin kaynağı olabiliyor. Mesela Laodikeia Antik kentine adını veren Kraliçe Laodikeia. Çevirisini yaparak okuduğum yabancı yayınlar ve Türk yayınlara baktığımda adına 600 yıl şenlikler düzenlenmiş bir Anadolu Kraliçesi. Halkı için yaptıklarını okuduğumda bende oluşan, hayalimdeki kadın muhteşem yürekli, hassas, ince ruhlu halkı için fedakârlıklar yapmış, yardım sever biri çıkıyor karşıma. Harika değil mi? Hal bu ki sadece Laodikeia antik kentinde bir tane büstü buluntu olarak çıktı.

4. **Üretim aşamasına geçmeden önce nasıl bir hazırlık süreci geçiriyorsunuz? Süreçte size eşlik eden kaynaklar var mı?**

Ben özellikle arkeolojiyle, sanatla ilgili makaleler okumayı severim. Haftada en az 2 makale okumaya çalışırım. Hatta sanat alanından çok Arkeoloji alanında kitaplarım daha çoktur. Yapacak olduğum çalışmalarımı, eğer bir proje sınırlaması yoksa bazen okuduğum makalelerden, bazen ilgimi çeken buluntular ile ilgili yazınları bazen de tarihsel bir olay ile ilgili çıkan yayınları okuduktan sonra desenlerini oluştururum. Hangi yüzeye, ne boyutta yapacağımı planlarım. Hiç deseni olmayan çalışmam yoktur. Uzun bir tasarım sürecim vardır. 

5. **Antroposen çağında üreten bir sanatçı olmak nasıl bir durum? Bu çağın atmosferinin işlerinize etkisi nedir?**

Antroposen çağında üreten bir sanatçı olmak, bireysel duyarlılığın her an sizinle yolculuk etmesi demek. Hiç yakanızı bırakmayan bir karmaşa var. Durmadan değişen popüler kültürün sanata kimi zaman acımasız olduğu kadar göz ardı edilebilirliği arttıran bir sürece sanatçıyı itiyor. Sağlam bir sanatsal varoluşa sahipse sanatçı yok olmaz diye düşünüyorum. Sanat olarak hızlı üreten ve hızlı tüketen, anlam ve estetiği sorgulanmayan çabuk değersizleştirilen tatsız bir süreç yaşadığım kanısındayım Bu süreçte sanatçı olarak; bilimsel yaklaşımları takip etmeye, canlı dünya ile insanlık arasında dengeyi nasıl sanatla kurabileceğim konusunda kafa yormaya çalışıyorum. Tabi bu bireysel çaba yorucu. Üretimlerimi sorgulamama sebep oluyor.

6. **"Sürdürülebilir sanat" sana ne ifade ediyor? Sanat alanındaki sürdürülebilirlik politikalarıyla ilgili düşüncelerin nedir? Geliştirmek adına neler yapılması gerektiğini düşünüyorsun?**

“Sürdürülebilir Sanat” benimde zaman zaman üretimlerimde yer verdiğim, çok önemsediğim bir alan. Dönüştürülebilir Tekstil ürünleri, atıl seramik parçaları, plastikler, atık ipler üretimlerimde yer alır. Ülkemizde takip ettiğim “Sürdürülebilir Sanat” konusunda oldukça başarılı sanatçılarımız üretimlerine devam ettiriyor. 

Sürdürülebilirlik ve Sanat iki pozitif kavram. Bu pozitif kavramların birlikte aynı zeminde oluşu, hem bugün hem yarın için kıymetli. Tabi sanatsal üretimlerde geri dönüşüme uygun materyallerin kullanımı, çevre dostu olup olmaması, eserlerin sergilenme şekli, sergilenen bu eserin, geniş kitlelere toplumun her tabakasına ulaştırılması başlı başına zorlu bir süreç. Kültür Bakanlığı bu konuda projelere destek veriyor. Çünkü iklim değişikliği, sosyal sorunlar, ekolojik problemler sürdürülebilirlik konusunda farkındalık yaratmayı zorunlu kılıyor aslında. Toplumsal gelişme içinde çok değerli. Gelecekten umut etmek için, topluma mesaj vermek için, sanatta erişebilirliği sağlamak, farklı yenilikçi bakış açısı olan bireyler oluşturmak, sanatsal yönelimleri keşfetmelerini sağlamak için gerekli ve zorunlu olmalı. Bu konudaki politik destekler yeterli mi,  bunu benim söyleyebilmem pek doğru olmaz. Ölçütü bilmek gerek.

7. **Sanat sanat için midir? Yoksa sanat toplum için midir?**

Çok güzel bir soru. “L’art pour L’art” terimini 1935 tarihli kitabı, The’ophile Gautier(1811-1872), Modemoiselle de Maup’in önsözündeki bir slogandır bu. Sanat toplum içinde ve sanat içinde üretilmelidir. Bir tercihe olmamalıdır diye düşünüyorum.  Sanatçı üretimlerinde neyi ortaya koyar? Yaşadığı toplumu, sosyolojik- psikolojik ve siyasal yaşadığı dönemi yansıtır. İstediği kadar taraf belirleyip üretimlerini bu yönde yaptığını iddia etsin. Bence faydasız. Çünkü sanatçı bir toplulukta doğar büyür, mutlaka o topluluğun izlerini taşır. Sanat duygu barındırır, toplumun kültürünün tozu, sesi, rengi, izi var. Tüm bunları inkâr eden bir sanat anlayışı düşünemiyorum.

###### [Eserlerini İncele](https://hendeseli.com/shops/yildiz-duman-ercan)

Nil Has

Hendeseli Sanatçılarla yaptığımız Hendeseli Sanat Söyleşilerinin yeni bölümünde konuğumuz Yıldız Duman Ercan.

Yıldız Duman Ercan ile Söyleşi



Sanat ve Kültür Yönetimi, yönetmenlik değildir. Yani bu kişiler tiyatro yönetmeni değildir, film yönetmeni de değildir. Grafik tasarım işi yapan sanat yönetmeni değildir. Sahne üzerinde oyun oynamazlar, şarkı söylemezler, dans etmezler. Aynı şekilde resim, heykel, seramik, cam tasarlayıp ortaya sanat eserleri de çıkartmazlar. Sanat ve Kültür Yönetimi, başlı başına sahne, gösteri ve performans alanlarında; sanatı sanat alıcısıyla buluşturan ve tüm bu süreçleri yöneten bireylerin yetişmesi için sanatta yeterliliği olan eğitmenler tarafından hazırlanmış müfredat içinde teorik ve pratik eğitimi kapsayan bir bölümdür. Sanat Yöneticileri de sanatın tüm fonksiyonlarında yönetici konumunda; yönlendirici, zamanlayıcı, ilgili departmanlar arasında entegrasyonu sağlayan bireylerdir. Bu alanı doğru anlamak için müfredatı bilmek ve sanat yöneticilerinin sektördeki konumlarını gözlemlemekte fayda var.

# Peki bu durumda Sanat ve Kültür Yönetimi Nedir?

Sanat ve Kültür Yönetimi bölümü, kimi üniversitenin Güzel Sanatlar, kimi üniversitenin Tasarım ve Mimarlık, kimi üniversitenin de İletişim Fakültesinde okutulan 4 yıllık bir bölümdür. Sanata geniş çerçeveden bakan, eğitimlerinde tiyatro tarihi, düşünce tarihi, sanat tarihi, sanat yönetimi, sanat psikolojisi, dramaturji, resim, müzik, sanat hukuku, işletme, iletişim, pazarlama gibi geniş bir müfredatı içine alan bir alandır. Kültür ve sanat alanlarında, farklı sanat dallarını da kapsayan, isminden de anlaşılabileceği gibi "yönetim" içerikli bir disiplindir. Yönetim içerikli diğer mesleklerden farkı ise alıcısına keyif veren, birden fazla duyuya hitap eden, çokça alana yayılmış ve her kesimin ihtiyacını karşılayacak çok disiplinli bir alandır.

## Sanat ve Kültür Yönetimi Bölümü

Sanat ve kültür yönetimi bölümü mezunları, sanat ve sanat alıcısı arasında köprü görevi gören bireyler olup sanat yöneticisi ünvanını alır. Çalışabilecekleri yerler ise şunlardır;

1. Tiyatrolar

2. Sinema salonları ve işletmeleri

3. Performans merkezleri

4. Etkinlik prodüksiyonları

5. Festivaller

6. Kültür ve sanat merkezleri

7. Yapım şirketleri

8. Galeri ve müzeler

9. Faaliyet alanı kültür ve sanat olan dernek ve vakıflar

Günümüzde çok disiplinli ve disiplinlerarası bir yapıya bürünmüş olan bu bölümden mezun olan bireylerin sektörel tecrübe ve ilgi alanlarıyla yoğurdukları mesleklerini dilerlerse basın ve yayın organlarında da yapma imkanı bulabilirler. Bu durumda da çalışma alanları yazılı veya görsel basında kültür ve sanat habercisi, kültür ve sanat editörü, köşe yazarı şeklinde icra edilebilir.

### Sanat ve Kültür Yönetimi Bölümü Mezunları

Sanat ve kültür yönetimi bölümü mezunları çalıştıkları özel veya kamu sanat kurumlarında öncelikle tecrübeye göre konumlandırılırlar. Geniş çalışma alanlarına sahip olmaları nedeniyle en çok neye ilgi duyuyorlarsa (müzik, tiyatro, prodüksiyon vb.) o tarafa yönelmeleri kişisel gelişimleri için önemli olacaktır. (Hem alaylı hem mektepli bir mezun tavsiyesidir!)

Bir sanat yöneticisinin sahip olması gereken özellikler ise şöyle özetlenebilir;

1. Sanat alıcısının ne istediğini bilmek

2. Ülkesinde ve diğer ülkelerdeki kültür ve sanat alanındaki gelişmeleri yakından takip etmek

3. Mesleki İngilizceye hakim olmak

4. Teknik ekiple senkronize çalışabilmek

5. Her sezon öncesi bütçe çalışması yapmak

6. Sahne ile alakalı ise dekor, kostüm, ışık, ses teknikerleri arasında iletişimi sağlamak

7. Hazırlanan gösterinin veya serginin basın, reklam işlerini yürütmek ve takibini sağlamak

8. Yönettiği ekibin görev ve sorumluluklarına riayet etmeleri için motive edici olmak

#### Sanat ve Kültür Yönetimi Bölümü

Sanat ve Kültür Yönetimi Bölümü Türkiye'de sayılı üniversitede okutulan bir bölüm olsa da uzun zamandır var olan bir disiplin. Ancak ülkemizde kültür ve sanat alanından mezun olan bireylerin iş bulma konusunda yaşadığı problemler nedeniyle diğer bölümlere nazaran bu bölüme ilgi hala maalesef yeterli seviyede değil. Buna rağmen sanat ve kültürü kapsayan her mekanının, işletmenin alanında eğitimli bireylere ihtiyacı var ve olmaya da devam edecek.

##### Sanat ve Kültür Yönetimi Hangi Okullarda Var?

Bölümün adı bazı okullarda farklı olsa da mezuniyet sonrası içerik ve beceri olarak aynı alanlarda çalışılabilecek, lisans düzeyinde sanat ve kültür alanında eğitim veren üniversiteler sıralı tam liste:

1. Yıldız Teknik Üniversitesi - Sanat ve Tasarım Fakültesi, Sanat Yönetimi

2. Düzce Üniversitesi - Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi , Sanat ve Kültür Yönetimi

3. İstanbul Medeniyet Üniversitesi - Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi, Sahne ve Görüntü Sanatları

4. İstanbul Bilgi Üniversitesi - İletişim Fakültesi, Sanat ve Kültür Yönetimi

* Sanat ve Kültür Yönetimi Programı

* Sahne ve Gösteri Sanatları Yönetimi Programı

5. Yeditepe Üniversitesi - Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat ve Kültür Yönetimi

6. İstanbul Kültür Üniversitesi - Sanat ve Tasarım Fakültesi, Sanat ve Kültür Yönetimi

7. İstanbul Aydın Üniversitesi - Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat ve Kültür Yönetimi

8. İstanbul Okan Üniversitesi - Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi, Sanat ve Kültür Yönetimi

9. Nişantaşı Üniversitesi - Sanat ve Tasarım Fakültesi, Sahne ve Gösteri Sanatları Yönetimi

Elbette her üniversitenin teorik ve pratik eğitimi farklılık göstermekte ancak sanat dallarına ilgi duyan, galeri ve müzeleri gezmekten, tiyatro oyunlarını izlemekten, medya ve eğlence sektörüne ilgili, konserlere gitmekten zevk alan ve bu alanlardan para kazanmak isteyen herkes bu bölümü tercih edebilir. Bölümün yönetim yetkinliği vermesi sebebiyle, mezuniyet sonrasında sanatın üretilmesini teşvik eden, sanatı ve sanatçıyı, sanat alıcısıyla buluşturan tarafta yer alınacağını unutmamak lazım. Böylesine kıymetli bir bölümün bir nebze de olsa anlaşılmasını sağlamak bizim için keyif verici. Doğru bilinen yanlışları düzeltmek ise zevkle kabullendiğimiz bir vazife.

Sen de bir Sanat ve Kültür Yönetimi mezunu ya da adayı isen görüşlerini bizimle yorumlarda paylaşmayı unutma. Sorularını yanıtlamaktan mutluluk duyarız.



Bu alanı doğru anlamak için müfredatı bilmek ve sanat yöneticilerinin sektördeki konumlarını gözlemlemekte fayda var..

Sanat ve Kültür Yönetimi Nedir, Ne Değildir?


# Hediyenin Etiği Olur Mu?

Hediyeleşme, eskiden beri süregelen karşılıklı işteş bir ritüel! Arkadaşlığın, dostluğun, yakınlığın ve sevginin bir ifadesi; en içten duyguların tercümanı. Lakin yaşam içinde değişen arayışlarımız ile birlikte hediye seçimi konusundaki tercihlerimiz de kökten değişti. Artık daha etik, daha sürdürülebilir olan hediye alternatiflerine yöneliyoruz. Henüz hediye seçimi konusunda etik arayışlara girmediysen bu içerik sana kılavuzluk edecek ve hediye seçiminde esaslı bir değişikliğe gitmen konusunda sana yol gösterecek.

## Etik Hediye Seçimine Nereden Başlamak Gerek?

Arkadaşın, eşin, dostun ya da ailenden biri için hediye seçimi yapacaksan alternatifler arasında en etik olanı belirlemen gerek. Bunu belirlemek içinse şu soruları sorarak işe başlayabilirsin:

1.	Hediyeyi hangi amaçla alıyorsun? İşlevsel olması mı öncelikli yoksa değerli olması mı?

2.	Hediyenin değeri senin için ne kadar önemli? Uzun ömürlü, zamansız olması daha mühim değil mi?

3.	Hediyenin içeriği nedir? Doğaya saygılı temiz içerikli bir ürün mü yoksa insan sağlığı ve diğer canlılar için tehdit oluşturuyor mu?

4.	Hediyenin üreticisi kimdir? Üreticinin yapısı, durumu ve ölçeği nedir? Lokal ve etik bir üretici mi?


6.	Hediyenin ambalajı önemli mi? Gösterişli bir hediye paketine gerçekten ihtiyacın var mı yoksa doğa dostu paketlenmiş olması daha mı öncelikli?

7.	Hediye ürüne ait orijinallik vb. bir sertifika var mı?

### Etik Hediyenin Farkı Nedir?

Etik hediyeler alternatiflerinden belli başlı konularda ve net çizgilerle ayrılır. Doğaya uygunluğu, genelgeçerliği, geri ve ileri dönüşüme uygunluğu, zamansızlığı, uzun ömürlü olması bakımından etik hediyeler her zaman çok daha iyi alternatiflerdir. 

Hammadde bakımından da diğer hediyelerden ayrılan bu çok etik alternatifler tamamen doğal malzemelerden üretilir. Cam, bambu, ahşap, çelik, keten gibi doğal hammaddelerden üretilen hediye alternatifleri aynı anda insan, hayvan ve doğa dostu olması bakımından önemlidir. Etik hediyelerin diğer hediyelere göre durumunu adım adım irdeleyerek ilerleyelim.

1. **Hediyenin İşlevselliği**

İşlevsel bir hediye, alıcısı için de geniş kullanım alanı yaratır. Hiç kullanılmamak üzere bir köşeye kaldırılacak ya da köşe süsü yapılacak bir hediye seçmektense alıcının severek kullanacağı, fonksiyonel hediyeler tercih ederek kaynağı en işlevsel şekilde kullanmış olursun. Ederinin karşılığını veren kullandıkça değerlenen hediyeler etik bir hediyenin ilk koşulu!

2. **Hediyenin Değeri**

Pahada ağır bir hediye seçmek yerine farklı özelliklerle donatılmış bir hediye seçmenin daha önemli olduğunu hatırlayarak başlayalım. Hediyenin ederine, değerine takılmak yerine işlevselliğine ve diğer özelliklerine bakarak seçim yapmak sürdürülebilir tüketim yolunda çok daha mühim!

3. **Hediyenin İçeriği**

Hediyenin içeriğine bakarak seçim yaparak ilk iki maddeyi zaten tamamlamış oluyoruz. Doğa dostu, temiz içerikli, doğal hammaddelerden üretilen alternatifler seçerek de insan, hayvan sağlığı ile birlikte doğayı da gözetmiş olursun. 

4. **Hediyenin Üreticisi**

Lokal üreticilerin ürettiği ürünleri alarak küçük üretici ve işletmeleri destekleyeceğini ve yerel mağazaların sürdürülebilirliğini destekleyeceğini unutma. Lokal mağazaların etik ürünleri ile sürdürülebilirlik döngüsünü desteklemiş olursun.

5. **Hediyenin Üretimi**

Ürünlerin üretimi esnasında emek verenlerin hakkını alabildiği eşit ve adil bir düzeni desteklemek için bir önceki maddeye dönerek lokal mağazalardan alışveriş yapmayı tercih et, etik üretim ürünlerine öncelik ver. El emeği ile üretilen tasarım ürünleri ya da sanat eserleri, seri üretimin ruhsuz, kopya mallarının aksine enerjisi yüksek ürünlerdir.

6. **Hediyenin Ambalajı**

Hediye paketlerinde gösterişli ve çok süslü ambalajlar yerine sadelikten ve doğadan yana tavır takın. Her ne olursa olsun hediye paketi opsiyonuna iyi bir alternatif olan doğa dostu paketleme seçeneğine yönelerek hediye alışverişinin karbon ayak izini minimumda tutmaya gayret göster.

7. **Hediyenin Sertifikası**

Satın alacağın ürüne dair bir sertifika olup olmadığını kontrol ederek o ürün hakkında fikir sahibi olabileceğini biliyor muydun? Bir sanat eseri alıyorsan orijinallik belgesi talep edebilir; bir ürünün organik vb. bir sertifikası olup olmadığını sorgulayabilirsin. Bu sertifikalar ürünün özgünlüğünü ya da temiz içeriğini tescilleyen önemli belgelerdir.

#### Etik Hediye Seçimi

Etik hediye seçimi için sürdürülebilirlik politikalarını, ilkelerini açıkça beyan etmiş, adil ve şeffaf platformlar önceliğin olmalı. Bir tasarım ve sanat pazaryeri olan Hendeseli’de etik hediye seçimi için en doğru adres. Hediye alacağın kişinin beğenisine göre tamamen el yapımı ürünleri ya da özgün sanat eserleri arasından kolaylıkla seçim yapabilir, ürüne dair tüm bilgi ve belgelere ulaşabilir, doğa dostu paketleme seçeneğine ek olarak kişiselleştirilmiş notunu ekleyebilir ve tek tıkla siparişini oluşturabilirsin!




Hendeseli

Henüz hediye seçimi konusunda etik arayışlara girmediysen bu içerik sana kılavuzluk edecek..

Etik Hediye Seçimi


**Cinaslı Bir Soru; Sanatsever Misiniz? / Sanat Sever Misiniz?**

İki cevaplı cinaslı bir soru sorduk; cevaplar da iki farklı yazardan! Bu en temelde Hendeseli’nin sanatta etik arayışına karşılık geliyor..

“Sanatsever misiniz?”

“Sanat sever misiniz?”

# Sanatsever Misiniz?

Sanatsever olduğumuz konusunda hemfikiriz ancak sanatsever kimdir, sanatsever olmak için gerekli koşullar nelerdir gibi pek çok konuyu gelin, birlikte irdeleyelim.

Yaşamak için ihtiyaç duyduklarımız arasında sanatın tüm öğeleri yer alıyor. Sanatçının ve ürettiği işlerin meraklısıyız. Merak ettiğimiz sergileri yakından görüyor, yeteneğini sevdiğimiz oyuncuları ve müzisyenleri sahnede izliyoruz. Yeni keşfettiğimiz sanatçıları veya sanat işlerini çevremizle paylaşarak bireylerin sanat üretmek konusunda manevi destekçisi oluyoruz.

## Sanatsever Kimdir?

Sanatsever, sanata ilgi duyan, sanatsal faaliyetleri yakından takip eden, bu faaliyetlere sıkça katılan; sanatı koruyan ve yücelmesi için destekleyen, entelektüel seviyesi yüksek olan bireylere denir. Sanatsever bireylerin, sadece yaşadığı ülkenin değil; dünya üzerinde ortaya konan sanatı da önemsemesi, koruması ve sanatçıya destek olması beklenir.

**Sanatsever Nasıl Olunur? Bir Sanatsever Sanat için Ne Yapar?**

Sanatsever, sanatçının desteklenmesinde, sanat eserlerinin korunmasında ve tanıtılmasında aktif rol alandır. Sanatsever olarak tanımladığımız bireylerin, sanat konusunda hassas davranması beklenir. Her türlü sanat eserini korumak, eserlerin akıbetini sorgulamak, olgun sanatçıları yüceltmek ve genç sanatçılar için destekleyici tarafta olması gerekir. Sanatın ve sanatçının daha fazla bireye ulaşması için yerel ağlarla iş birliği yoluna gitmeli, reklam ve pazarlama çalışmalarında rol almalıdır.

Sanatsever, sanatçı plastik sanatlar alanında üretim yapıyorsa sanat eseri alarak; performans ve sahne sanatlarında aktif ise etkinliklerine bilet alarak, yeni etkinlikler talep ederek sanat emekçisinin yanında durmalıdır.

Bir sanatsever, sanat içerisinde ortaya çıkan olumsuzluklara en az sanat emekçisi kadar ses çıkarmalı, gerekli durumlarda kendi bilgi ve birikimini sanatçıya aktarmalıdır. Eksik veya yanlış gördüğü kültür sanat politikalarına karşı yetkililerden daha iyi hizmet talep etmelidir.

### Sanatseverler

Sanatsever bir bireyin, gittiği kültür sanat etkinliklerinde beğendiği sanat işlerini ve beğendiği sanatçıları sosyal medya üzerinden paylaşması tek başına sanatsever olmaya yetmez. Gerek sanat merkezlerinin gerek sanatçıların ortaya koyduğu sanat ögelerini, yerinde ve sanat üreticisiyle yan yana durarak desteklemeli, sanata desteğini göstermelidir.

Sanatseverim diyebilmek için en başta tüm sanat camiası ve sanatçılarla dayanışma içinde olmak gerekir. Toplumsal olarak birliktelik gerektiren dönemlerinde, yerel sanatçıların da kendilerini öne çıkartabilmeleri için, sanatla iyileşmek için, sanatı dayanışmanın önemli bir parçası haline getirmek, gerçek bir sanatseverin aslî görevidir.

Bu tanım ve önermeler doğrultusunda kendini bir sanatsever olarak tanımlıyor musun? Gel, sorunun diğer yanıtına geçelim sanatseverlik kavramını daha toplumsal ölçekte ele alalım.

#### Sanat Sever Misiniz?

Sanatı sevmek konusu yalnızca sanatsever olmakla ölçeklendirilebilecek bir durum değil. Öyle ki bu konu sanat tarihi, modern sanat ve geleceğin sanatı bağlamında ele alındığında; sanat camiasının tüm bileşenleri ile değerlendirildiğinde daha kapsamlı ve makul bir hal alıyor.

Sanat konusunu önce tarihsel ve sistemsel bir hak sahipliği açısından değerlendirmekte fayda var. Asırlardır sorulan ve sorulmaya devam eden, bizim de hemen her söyleşide sanatçılarımıza yönelttiğimiz ‘Sanat sanat için midir yoksa sanat toplum için midir?’ sorusu hiç de gelişigüzel bir fikir ikiliği değil. Temelinde sanatın bir zümrenin elinde tuttuğu bir ayrıcalık mı olacağı yoksa toplumun geneline mi yayılacağını belirleyen bir çıkış noktası.

Sanat tek bir zümre tarafından tekelleştirilemeyecek kadar toplumsal bir kavram. Bu kavramı toplumsal faydaları, dönüştürme gücü ve etki alanı bakımından daha önce Sanatın Gücü başlıklı yazımızda ele almıştık. Oysa ki sanat, bu son derece kolektif haline ve toplumsal gücüne rağmen, tarih boyunca belirli zümrelerin tekelinde varlık gösterdi.

Sanat da toplumsal her kavram gibi küresel düzenin boyunduruğu altında. Bu yüzden tek bir zümre tarafından yalıtılmış, özerkleştirilmiş halde. Tarihte de günümüzde de burjuvazinin tekelinde bulunan sanat, bir yanı emek sömürüsü öte yanı sosyete olan oksimoron bir sıkışmışlık içinde. Çağdaş sanat adı altında sermaye gruplarının galerilerinde cemiyet hayatını bir araya getiren bir aygıt görevi görmeye esir edilen sanat ile toplumdaki bireylerin tanışması pek mümkün olmuyor. Elbette bunda eğitim sistemini de baş aktörlerden biri olarak değerlendirmek gerek. İlkokul döneminde verilen müzik derslerinin -günümüzde bile- blok flütten öteye geçememiş kısır hali, resim derslerinin teknikten uzak yüzeyselliği, eğitim sisteminin sanata yön veremeyen halini açıklamaya yetecektir. Elbette biraz şansın varsa ve hasbelkader bir öğretmen tarafından yeteneğin keşfedilirse ve ailen de desteklerse bir ihtimal erken yıllarda sanatla tanışma fırsatı yakalayabilirsin, kim bilir!

Oysa ki sanatta edilgen değil; etken konumda, etkin bir topluma ihtiyacımız var. Aksi halde sanat alanı çepeçevre kuşatılıyor; en önemli tavrı olan özgürlüğü ve en bariz şekli olan özgünlüğü dolaylı olarak elinden alınıyor. Bununla birlikte sanatı var eden sanatçıların yaratıcı emeğinin sömürüsü de bir sorun olarak doğuyor konunun tam ortasına. Hal böyle olunca büyük galeriler, en büyük dilimi rahatça kendine ayırabiliyor, emeği ile üreten sanatçıya ise deyim yerindeyse tadımlık bir lokma düşüyor.

Tekrar altını çizmekte fayda var, bu geçmişte de böyleydi. İlginçtir ki insanlık tarihi ile eş değer olan sanat tarihinde, sanat kavramı ilk defa sınıflı toplumlar döneminde tekelleşti. Sınıflı ilk toplumlarda, net bir ayrım vardır; egemenler ve işçiler. Sanat egemenlerin tekeline girmeye başlarken artan görevler sebebiyle görevler çoğaldı; tarım yapanlar ve zanaat yapanlar arasındaki makas açılarak bu gruplar birbirinden koptu. (Bugünkü sanat-zanaat ayrımının sebebi de budur.) Sanat sarayda, egemenlerin duvarları arasına hapsolurken halk kendi içinde, kendi sanatını doğursa da hâkim gerçeklikte sanatı yalnız bir zümrenin yapabileceği kanısı hâkim oldu. Yaratıcılık, artık sadece bir gruba atfedilmiş, ayrıcalıklı bir haktı.

Tarihte yaşanan aydınlanma hareketi ile sınıflar arasındaki dengeler değişme şansı yakalarken sanat alanında da yeni üretimler ile birlikte bir genişleme ve yüzünü daha geniş kitlelere dönme dönemi başladı. Spesifik olarak Antik Yunan’ın sanat alanında yaptığı sıçrama, yalnız sanat tarihinde değil insanlık tarihinde de büyük bir gelişme çünkü bu dönemle birlikte sanatsal üretim çeşitlenmeye başladı. Heykeller, adeta bu yeniliğin ve yenilikle gelen duyguların haykırıldığı araçlar haline geldi. Tarihin bu dönemine baktığımız zaman da sanat üreticisinin emeğini soylu kesime sattığını görüyoruz. Yani yine sanatçıların ürettiği eserler bir şekilde bir zümre tarafından satın alınıyor.

Sanatın hak sahipliği konusuna dönecek olursak sanatın, tarihte orta çağ döneminde kilise boyunduruğuna bile girdiği oldu. Dogmalar ve özgünlüğün bir arada olması nasıl bir ikilemdir? Ne var ki tarih sahnesinde ilerledikçe sanat bu tahakkümden kurtulup, zanaat loncalarının da desteği ile ilk defa en toplumsal haline büründü. Nihayet Rönesans ile hak ettiği harekete kavuştu. Özellikle bu dönemde sanat, kolektif emek ile üretilen bir yapıya bürüdü. Atölyelerde el birliği ile üretilen eserler usta-çırak dokunuşları ile var olmaya başladı. İlerleyen dönemlerde bireysel bir üretim formuna ulaşarak kendi bireyselliğini yakalasa da Fransız Devrimi ile sanatın yolu tam anlamıyla açıldı; yeni ufuklar, kavramlar, üretimler doğmaya başladı. Artık sanat eserlerinde felsefe, tabiat ya da düzene karşılık gibi olgular görünür hale geldi.

Sanat alanında üretilen -özellikle yazınsal- eserlerin kâr sağlayan birer metaya dönüşmesi matbaanın icadı ile hasıl oldu. Eserleri çoğaltılarak, kopyalanarak ve farklı nüshaları oluşturularak her biri, bir pazarlama ürününe evrildi. İşte bu icat, sanatı zanaatsal formundan çıkartarak endüstriyel bir kalıba sokan kırılımdır. Öte yandan, eserlerin sayılarının çoğalması ile daha geniş kitleler ile buluşmasını da sağlayan yine bu buluştur. Her satırda temize çeker gibiyiz; her şey zıttıyla mümkün! Eserlerin çoklu basımı “korsan” tabirini de hayatımıza sokmuş; orijinal eserlere ulaşamayan kitlelere eserin orijinal olmayan versiyonunu uygun görmüştür. Bu anlamda sanat hem kısıtlı kitlelere ulaşabilmiş hem de sanatçının hak sahipliği ihlal edilerek orijinal sanatın yalnızca imkân sahiplerine ait olduğu diktesi, gayri resmi yöntemlerle ilan edilmiştir.

Matbaa bugün sanat alanındaki hak korumasının önemli bir aracı olan fikri mülkiyet kavramını da beraberinde getirdi. Bir zümrenin elinden kurtulan sanat, yeni bir kavram karmaşasına gebeydi artık. Sanatçı düşünsel olarak ürettiği şeyi mi yoksa üretimi sonunda ortaya çıkan metayı mı satar? Müzik sektörünün, büyük ölçüde global reklam şirketlerinin elinde dönmesi bu konuya bir nebze açıklık getirecektir.

Günümüzde ise sanatçı görece daha özgür bir yaratma ortamına sahipken, üretim sonucunda ortaya çıkan eseri büyük galerilerin sahipliğine vererek, emeği ile ürettiği eserden neredeyse çok küçük bir kazanç elde etmekte. Öte yandan bu galeriler eserlerin satışını belirli bir sanatsever! gruba yapmakta ve aslında sanatı yine kendi galerileri içine hapsetmekte. Sanat tarihi açısından bakıldığında, sanatın bu denli ciddi bir ticari mal, ürün, meta haline geldiği başka bir dönem olmadı. Günümüzde modern sanat kisvesi altında, sınırı belirli bir ekosistemde yapılan sanat faaliyetleri ne yazık ki basit bir alışveriş halinden farksız. Sanat alanında çalışan emekçilerin, galerilere harcadığı uzun, yorucu ve tempolu mesailerine karşılık; bu galerilerden aşağı yukarı asgari düzeyde kazanç elde edebilmesi de bu tekel sisteminin ürünüdür.

Tüketime dayalı sistemde, kültür ve sanat endüstrisi, toplumdaki bazı bireylere ‘sanatsever’ kimliği vermeyi amaçlayan bir aygıta dönüştürülmüş durumda. Bugün bir eserin ederini, değerini, haber olma yeteneğini belirleyen yegâne unsur ne yazık ki ne sanatçının kimliği ne hisleri ne de eserin üretilmiş olduğu gerçeğidir. Postmodern dünyada, bir eserin değerini, eser sahipliğini de ele almış galeriler belirliyor. Üstelik sanat kadar aykırı, renkli ve toplumsal bu alan kirli paranın dolaşımı için de güzel bir aklama aracı haline sokuldu. Bu tekelleşme kendi ülkemiz içindeki galeriler ile sınırlı kalmadığı gibi küresel ölçekte kârlı bir piyasa halini aldı. Hollywood ile özdeşleşen Amerika’nın sanat pazarının çok büyük kısmını elinde tutması pek de tesadüf olmasa gerek. Bu açıdan bakınca sanatın direkt olarak sistem ile etkileşimde olduğu görülebilir bir gerçek artık.

Dijital alandaki gelişmeler sayesinde sanatın daha geniş kitlelerle buluşma imkânı yakaladığı bir gerçek. Ancak buradaki durumu da iyi analiz etmek gerek. Dijital pek çok mecra da güncel olarak aynı tekellerin elinde. Hendeseli gibi bağımsız platformları bir kenara ayırırsak, bir eserin sahipliğini ele alan online galeriler de ürünün farklı mecralarda sergilenmesi ya da satılması konusunda ciddi engeller koyuyor. Sözleşme ile sanatçının hakkı olan kazancı devreden çıkartmak için aldıkları acımasız komisyon oranları da cabası. Sanatçının toplum içindeki bireysel varlığının sürekliliği ve hayatını idame etme çabasının sürdürülebilirliği bakımından değerlendirildiğinde bu sistemin sanatçıyı kısıtladığı ve kendi dar çemberi içine aldığı görünen bir gerçek. Bu noktada çemberi çizenlere karşı; sınırları net, eşitlikçi, adil ve şeffaf yapılar kurmak bir gereklilik değil, zorunluluk halini aldı. Sanatçıların bu tekelleşmeye karşı üretimleri ve bağımsız sanat mecralarının kurduğu adil düzende, el birliğiyle yeni bir sanat ekosistemi, bağımsız bir sanat topluluğu yaratmak zaruri hale geldi. Hendeseli her şeyden önce bir sanatsever olarak, bu bağımsız ve özgür platformu kurdu ve özgür kalmayı seçen sanatçılara bu mecrada bir alan vermeyi hedefledi.

Artık bu noktada adil olmak sırası bir görev olarak sanatseverlere geçti. Çünkü bize göre sanatseverlik:

Etik sınırlar içinde üreten; doğayı, insanı, canlıları gözeten, eşitlik ve adalet talep eden, özgürce üretmek çabasında olan sanatçıların emeklerini tam da hak ettikleri şekilde vermektir.

Sanatın, sanatçının ve diğer tüm sanat emekçilerinin sürekliliğini, sürdürülebilirliğini desteklemektir.

Sanatı, sınırlarının dışına çıkartarak toplumun her tabakasını dönüştürecek şekilde sunulmasını teşvik etmektir.

Sanatını icra etmesi -herhangi bir şekilde- engellenen sanatçılara daha yüksek sesle, daha güçlü destek vermektir; bazen de alan açmaktır.

Sanat eserine yapılan ödemenin en büyük kısmının galerilere değil sanatçıya gideceği bir ortamı tercih etmektir.

Sanatı bir meta olarak satın almak yerine deneyimlemeyi seçmektir.

Hatta bir sanat eseri alırken doğa dostu paketler ve teslimat yöntemleri seçerek karbon ayak izini hesaplamaktır.

Hakkı sömürülen sanat emekçilerinin hesabını sormak, hakkını savunmaktır.

_Şimdi en başa geri dönüp yeniden soralım.._

**Sanat sever misiniz? Yoksa görünüşte sanatsever misiniz?**



İki cevaplı cinaslı bir soru sorduk; cevaplar da iki farklı yazardan! Bu en temelde Hendeseli’nin sanatta etik arayışına karşılık geliyor..

Sanatsever misiniz?



Sürdürülebilir sanat söyleşilerinde bu bölümün konuğu çok yönlü, enerjik ve rengarenk bir isim; Itır Erhart..


1. **Itır Hocam, önce sizi tanımakla başlayalım. Itır Erhart kimdir? Bu çok yönlülük içinde sürdürülebilir yaşam için sahiplendiğiniz rolden bahseden misiniz?**

Akademisyen, sosyal girişimci ve maraton koşucusuyum. Sivil toplum, sosyal fayda ve sürdürülebilirlik üzerine çalışıyorum; projeler yapıyorum, konuşuyorum, yazıyorum. Kurucuları arasında yer aldığım, içinde bulunduğum, destek verdiğim tüm girişimlerin, projelerin odağında sürdürülebilirliğin iki temel prensibi olan “kimseyi geride bırakma” ve/ya da “zarar verme” anlayışı var. 

2. **Peki Itır Erhart’ın sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir sanat tanımı nedir?**

Sanat marjinalleştirilen, ötekileştirilen birey ve grupların sesini yükseltmek, birleştirici gücüyle kutuplaşmayı azaltmak için çok etkili bir araç. Bu nedenle sanat ve sürdürülebilirlik deyince benim ilk aklıma gelen kapsayıcılık; herkesin sanat üreticisi ve izleyicisi olması için alan açmak, tam erişilebilir mekanlar tasarlamak. Ekolojik açıdan da sürdürülebilirliği sahneden kullanılan malzemelerden kostümlere, enerji kaynaklarımıza, geri dönüşüm ve ileri dönüşüm uygulamalarımıza kadar 360 derece ele almak ve olumsuz etkimizi azaltmak için politikalar geliştirmek, etkimizi ölçmek, takip etmek.

3. **Sürdürülebilirlik her alanı yeniden şekillendiriyor, en önemlisi de yaşamlarımızı. Sizin sürdürülebilir yaşam yolunda doğa ile temasınız ne zaman ve nasıl başladı? Sürdürülebilirlik adına evinizde, çalışma alanlarınızda ve sosyal hayatınızda neler yapıyorsunuz?**

Ekolojik yaşam üzerine düşünmeye Buğday Derneği’nin, Adım Adım STK’ları arasına katılması ile başladım. Sevgili Victor tanışma toplantına sepeti ile geldi. Tohumlar, tahta kaşık, vegan beslenme.. Hepsi ile Victor sayesinde tanıştım. Okudukça, dinledikçe, yıllar içinde yaşam pratiklerim de dönüştü. Araba kullanmayı, et tüketmeyi bıraktım. Yanımda matara taşımaya, satın alırken tercihlerimi sosyal ve ekolojik açıdan asil ürünlerden yana kullanmaya, atıklarımı ayrıştırmaya başladım.

Şu anda İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin ekolojik dönüşümü için çalışıyoruz. Karbon ayak izimiz hesaplandı. Atığı kaynağında ayrıştırıyoruz, tek kullanımlık bardakları kaldırdık, şebeke suyunu arıtıyoruz, kurum içi paylaşım, takas kültürünü yaygınlaştırmaya yönelik projeler yapıyoruz.  

4. **Hendeseli olarak sürdürülebilirlik de en az sanat kadar benimsediğimiz ve önemsediğimiz bir konu. Bu iki kavramın birlikteliği bizi heyecanlandırıyor. Size göre sürdürülebilir olmak konusunda sanatın rolü nedir? Kültür ve sanat politikalarını sürdürülebilirlik açısından yeterli buluyor musunuz? Geliştirme konusunda fikirleriniz neler?**

İKSV geçtiğimiz yıllarda “Ekolojik Dönüşüm için Kültür Sanat” başlıklı bir rapor yayınladı. Raporda iyi örnekler ve ekolojik dönüşüm için öneriler de yer alıyordu. Konuşma, tartışma başlamış oldu bu sayede. 

Biz de 2019 yılında “Eğlen, İz Bırakma” mottosu ile Türkiye’nin ilk sürdürülebilir müzik festivali olan Festtogether’ı düzenledik. Festival vegan ve plastiksizdi. Birlikte 250 kg kağıt, 250 kg plastik ve 840 kg cam atığın geri dönüşümü sağlandı. ÇEVKO Vakfı’nın festival alanında oluşturduğu geri dönüşüm atölyesinde, gün boyu içecek kartonları kağıda dönüştürüldü. Festival kapsamındaki dört kişilik bir ailenin yıllık tüketimine eş değer, 2.760 kw/saat elektrik, bir bireyin yıllık tüketimine eş değer 66,67 metreküp su, ortalama bir aracın deposunu bir kez dolduracak 45 litre yakıt tasarrufu elde edildi. Bu örneklerin çoğalması, İKSV’nin raporunda yer alan önerilerin kurumlar, organizatörler tarafından sahiplenilmesi, her birinin kendi sürdürülebilirlik politikalarını geliştirmesi ve uygulanması gerekiyor. 

5. **Sürdürülebilir yaşam ve sürdürülebilir sanat konusunda önerilerinizi de dinlemek isteriz.**

Önce olumlu, olumsuz etkimizi fark etmek; karbon ve su ayak izimizi ölçmek. Sonra ekolojik dönüşüm ve kapsayıcılık için yol haritamızı çıkarmak, harekete geçmek, iyi uygulamalarımızı paylaşmak, yaygınlaştırmak. 

6. **Adım Adım, Açık Açık ve Inogar girişimlerinizde fikirden öteye geçtiğinizi ve sürdürülebilir olmayı hedeflediğinizi biliyoruz. Girişimlerinizde sürdürülebilir olmakla ilgili çalışmalarınızdan da bahseder misiniz?**

Kurucuları arasında yer aldığım Adım Adım ve Açık Açık da yönetim kurulu üyesi olduğum İnogar Kooperatifi de kimseyi geride bırakmama ve zarar vermeme prensipleri etrafında kurguluyor tüm faaliyetlerini. Adım Adım koşucuları toplumsal ve ekolojik sorunların çözümüne katkı sağlayan STK’lar için kaynak ve farkındalık yaratıyor; Açık Açık şeffaf ve hesap verebilir STK’lar ile bağışçıları buluşturuyor; İnogar ise insanları ve gezegeni, kârın önüne koyan bir iş ve ticaret vizyonunu yaygınlaştırmak için Adil Ticaret Türkiye Projesi’ni yürütüyor.  

7. **Sürdürülebilirlik konusunda attığınız her adım çok kıymetli. Son olarak Koşaradım - Bir Yaşamdan Notlar adlı kitabınızdan da bahsetmek isteriz. Okuyucu ne buldu, okumamış olanları neler bekliyor?**

“Koşaradım” olarak tanımladığım hayatımın içinde yazma molaları veriyorum. Bu kitaptaki denemeler aşk, koşu, sanat, mutluluk, toplumsal cinsiyet gibi bende yazma arzusu uyandıran konularda. Bir kısmı daha önce farklı mecralarda yayınlandı, bir kısmı da ilk kez bu kitapta okurla buluşuyor. Okuyucular arasında kitapta kendilerini bulduklarını söyleyenler de yol arkadaşı bulduklarını söyleyenler de var. Ne bulunacağı okurun ihtiyaçlarına, duygu durumuna, onu çevreleyen ortama bağlı ve her okura özel. Güzel olan yanı da bu değil mi?



Sürdürülebilir sanat söyleşilerinde bu bölümün konuğu çok yönlü, enerjik ve rengarenk bir isim; Itır Erhart.

Itır Erhart ile Sürdürülebilir Sanatlar Üzerine



Sürdürülebilir yaşamın bir anda mümkün olmayacağı bir gerçek. Bu ancak, felsefeyi benimsemek, sindirmek ve alışkanlık haline getirerek yaşamlarımıza adapte etmek ile mümkün kılınabilir. Ancak sürdürülebilir bir yaşam istiyorsak her şeyden önce dünyaya karşı açık olmakla işe başlamak gerek. Yeni gelişmeleri yakından izlemek, doğaya ve canlılara karşı duyarlı olabilmek adına bu alandaki algının her zaman açık olması sürdürülebilir bir rota için önemli. Bu yolda doğru adımları atmaya başlayınca her şeyi daha net ve temiz görmeye başlayacaksın. Dışarıdaki seslerden iyi olanı duyacak, gördüklerinden en güzel olanı seçeceksin. İyi olma halini deneyimledikçe de sahip olmak istediğin her şeyin doğaya, tabiata ve canlılara uygun olanını seçmeye başlayacaksın. Bu değişim elbette bir günde olmayacak ama bu minik adımlar daha büyük adımlara öncülük edecek ve ayak bastığımız her alan daha sürdürülebilir bir versiyonu ile güncellenecek. 

Sürdürülebilir bir yaşam için değiştirilmesi, güncellenmesi gereken en önemli yaşam alanlarından biri de banyolar. Sürdürülebilir bir banyonun önemi henüz yeterince anlaşılamamış olsa da en çok su kullandığımız, plastiğe en çok yer verdiğimiz alanlardan biri olması sebebiyle de kritik bir noktada duruyor. Biz daha sürdürülebilir bir yaşam için banyolarımızda değişikliğe giderek deneyimlediğimiz pratiklerin ne kadar büyük etkiler yarattığını gördük. İlk olarak Sürdürülebilir Banyo nedir sorusunu yanıtlayarak başlayalım;


# Sürdürülebilir Banyo Nedir?

Sürdürülebilir banyo, uzun yıllar kullanabildiğimiz, en az masrafla maksimum tasarruf sağlayabildiğimiz, içindeki malzemeleri özenle seçerek doğru bir tüketim politikası benimseyebildiğimiz banyoları ifade eder. Banyo tasarımından tercih ettiğimiz malzemelere, kişisel bakım ürünlerinden su kullanımına kadar her konu başlığı sürdürülebilir banyo dahilindedir. Tasarım aşamasından itibaren sürdürülebilir bir banyo yaratmak hem kendimiz hem de doğa için muazzam bir katkı olsa da banyoları yeni baştan yapılandırma imkânı olmadığı takdirde; banyo kullanım alışkanlıklarındaki güncellemeler ile de sürdürülebilir bir banyo yaratımı mümkündür. Elbette bu kullanım alışkanlıklarının tek seferle sınırlı olması yeterli olmayacak, istikrarlı olmak gerek. Sen de bizim gibi banyolarda tercih ettiğin malzemeleri sürdürülebilir versiyonlarla değiştirerek işe başlayabilirsin.

## Sürdürülebilir Banyo Önerileri

Sürdürülebilir bir banyoya geçmek için küçük değişiklikleri deneyerek başla. Bu pratikler biraz deneme yanılma biraz da deneyim ile şekillenecek ve kendin için en iyisini bulmanı sağlayacak. Hepimiz konforumuzu düşünsek de sürdürülebilirlik doğrultusunda yeni alışkanlıklar edinmek zorundayız. Her alışveriş öncesi ihtiyaçları belirlemek, aldığımız her bir malzeme ve ürünü üretim, içerik ve doğaya uygunluk bakımından kontrol etmek ve olabilecek en sürdürülebilir seçimleri yapmak yeni edineceğimiz alışkanlıklara küçük birer örnek sadece.

### Sürdürülebilir Banyo Gereçleri Nedir?

Sürdürülebilir banyo gereçleri, doğanın içinden çözümler üretilerek geliştirilen ham maddesi organik olan ürünlerdir. Sürdürülebilir banyo gereçlerinde malzemenin doğadan çıkarak tekrar doğaya dönmesiyle var olan bir döngüsellik söz konusudur. Bir bitkinin kreme ya da merheme dönüşmesi gibi tabiatın kendisinden gelen malzemelerden yararlanarak üretilen banyo ürünleri doğanın ruhuna uygundur.

#### Banyoda Sürdürülebilirlik için Biz Ne Yaptık?

1. Etiket okumayı alışkanlık haline getirdik; bu şekilde daha bilinçli ve doğa dostu seçimler yapıyoruz.

2. Banyoda kullandığımız tüm aksesuarları doğal ve organik ham maddelerden üretilen versiyonları ile güncelledik; 
- Plastik taraklar yerine bambu taraklara geçiş; elveda elektriklenen saçlar!
- Plastik banyo aksesuarları yerine bambu aksesuarlara geçiş; çok daha sade ve modern bir görünüm!
- Plastik diş fırçaları yerine bambu diş fırçası edindik; çok daha sağlıklı!
- Plastik duş lifleri yerine doğal sünger ve kabak lifine geçtik; ciltte bir bayram havası..
- Plastik jiletler yerine metal jiletlere geçtik; hem de çok nostaljik!

3. Kalın bornoz ve havluları daha ince ve küçük ebatta olanlarla güncelledik; kullanımı daha kolay, yıkama ve kurutma konusunda enerji kullanımı daha minimal.

4. Banyo tekstili ürünlerini keten ve organik pamuk ürünlerle değiştirdik.

5. Kişisel bakım ürünlerindeki tercihlerimizi doğal içeriklerden yana değiştirdik. Bu şekilde plastik ambalaj kullanımını da minimize etmiş olduk. 
- Duş jeli yerine banyo sabunu
- Kimyasal şampuanlar yerine organik/vegan şampuanlar ve katı şampuanlar
- Diş macunu yerine diş tabletlerine geçerek epifiz bezini de florürden korumuş olduk

6. Led aydınlatmalara geçerek enerji tasarrufunu artırmayı hedefledik.

7. Su kullanımımızı gözlemleyerek, gereksiz kullanımı kısıtlayıcı değişiklikler yaptık. Duşta suyun ısınmasını beklerken akan suyu kovalara doldurarak çiçek sulamakta kullanmak gibi..

8. Kurutma makinasını hayatımızdan çıkarttık. Her şey gibi çamaşırları da kendi halinde doğal havalandırma ile kurutmak hem daha sağlıklı hem de muazzam bir enerji tasarrufu sağlıyor.

Bu denemeleri alışkanlık haline getirmeye çalışmak elbette önemli ancak her şeyden önemlisi tüm bunları yaparken bir tek benim/bizim çabamız neyi değiştirir diye düşünmeden; bıkmadan, usanmadan, istikrarla yaptık tüm bunları. 

Sen de bu içeriği paylaşarak daha fazla kişiye ulaştırmaya ve farkındalık yaratmak konusunda destek olmaya ne dersin?



Sürdürülebilir bir yaşam için değiştirilmesi, güncellenmesi gereken en önemli yaşam alanlarından biri de banyolar.

Yıldız Duman Ercan ile Söyleşi

Sanat ve Kültür Yönetimi Nedir, Ne Değildir?

Etik Hediye Seçimi

Sanatsever misiniz?

Itır Erhart ile Sürdürülebilir Sanatlar Üzerine

Sürdürülebilir Yaşam Rehberi: Banyoda Sürdürülebilirlik

kategoriler

menü

takipte kal